NIEUWS & ACTIVITEITEN
JUNI
2022
YAA activiteiten
WOENSDAG 27 JUNI 2022
VIERDE AWARDWINNAAR 2021
Frieda Gustavs & Anastasia Zavorina
18.00 concert
19.00 eten (31 euro)
Roode Bioscoop Haarlemmerplein 7
VRIJDAG 8 JULI 2022
RIETVELD GRADUATIONSHOW
Harry Heijink als gids bij eindexamenwerk
10.30 verzamelen Rietveld academie
12.00 lunch in kantine
Gerrit Rietveldacademie Frederik Roeskestraat 96
Aanmelden
ACTUEEL NIEUWS
DE STEM IS MIJN TOEGANG TOT MUZIEK
“Als kind maakte ik al gedichtjes en droomde ik ervan om liedjes te schrijven en zangeres te worden. Maar ik miste lang het lef om dat ook te doen. Mijn studie aan het conservatorium heeft mij de moed gegeven om niet alleen gedichten te schrijven, maar die ook te vertalen in noten waarmee vervolgens musici weer muziek kunnen maken. ”Een interview met componiste Frieda Gustavs, die optreed in de Roode Bioscoop op 29 juni en daar haar award ontvangt.
Waar is bij jouw het zaadje om componist te worden gelegd?
“Dat kind zingt de hele dag, ze moet op een koor, vond mijn Duitse grootmoeder. Toen ik permanent in Nederland woonde, zo omstreeks mijn zevende jaar, ging ik inderdaad bij een koor. Op een gegeven moment voelde ik dat ik muziek ook zelf kon bedenken.
Toen ik op het conservatorium zat begon ik met schrijven voor de stem, maar vrijwel gelijktijdig met het schrijven voor andere instrumenten en het onderzoeken van elektronische muziek. Er zijn heel veel deuren voor mij open gegaan. Maar de stem, dat blijft mijn lievelingsinstrument. Het is zo ongelooflijk persoonlijk, verbonden met wie we zijn en wat we willen zeggen. Hoe verschillend de werken die ik maak ook zijn, er zit altijd een element van stem in.”
Je hebt gecomponeerd voor opera, muziektheater en bent in mei afgestudeerd op de combinatie van muziek en virtual reality. Maar je wilt met het geld van de YAA award je jeugddroom realiseren: je gedichten omvormen naar liedjes.
“Ik bewaarde ze echt in mijn hoofd, natuurlijk niet zo concreet zoals ze nu geworden zijn. Ik vind het uitdagend om een kort stukje te schrijven dat een klein universum precies schetst. Ik wil een sfeer scheppen waarin we een gesprek kunnen voeren zonder dat we praten. Dat we elkaar aan het denken zetten of herinneringen oproepen.
Bij de liedjes ben ik zelf helemaal verantwoordelijk, ik sta daar met mijn teksten. Ik wist niet dat ik dat kon en het is enorm persoonlijk.”
Waar gaan je liederen over?
“Mijn teksten komen tot stand op momenten waarin ik niet zo goed weet wat er in het leven belangrijk is. Ik heb gedichten nodig om voor me zelf weer een rustig gevoel te krijgen over de schoonheid van het alledaagse leven. Juist op de momenten waarin ik emotioneel, chaotisch of in de war ben. Mijn teksten gaan vaak over hoe ik de wereld beleef, wat ik mooi vind aan de wereld wat me kwaad maakt in die wereld.”
Raken jou bepaalde specifieke thema’s?
“Er gebeuren absurde dingen op deze planeet. Er zit zoveel pijn in de samenleving. Ik heb tot nu toe het geluk gehad dat ik niet vaak echt pijnlijke dingen heb meegemaakt. Maar als dat wel zo is dan geeft dat mij stof om gedichten te schrijven. Hoe we als mensen met elkaar omgaan. In extreme situaties heb ik het lef niet om daar direct iets van te zeggen. Wat ik dan had willen zeggen verwerk ik in een gedicht. Soms groeit dat uit tot een lied.
Mijn liedjes zijn persoonlijker dan de muziek die ik componeer voor andere musici. Maar altijd wil ik de energie die ik als persoon heb vertalen in het fysieke van muziek, aan een lichaam dat die klank auditief vorm geeft. Muziek is meer dan woorden.”
Je bent afgelopen mei geslaagd voor het conservatorium. Hoe hielp dat je te ontwikkelen tot componist?
“Het conservatorium is natuurlijk ook conservatief en je leert vanuit de traditie: over muziek die mensen in de loop van de geschiedenis bedachten. Ik heb altijd die drijfveer gehad om zelf te maken, zelf te ontdekken hoe het werkt en niet aan de hand van regels en smaken die er al zijn. Mijn docenten hebben me daar altijd de ruimte voor gegeven en daar ben ik enorm dankbaar voor.”
Je opende met de opmerking dat het conservatorium je de moed heeft gegeven. Speelde Wim Henderickx, die jou voordroeg voor de YAA award, daarbij een rol?
“Klopt. Tijdens mijn hele bachelor opleiding kreeg ik les van Wim. Hij gaf me de moed om iets uit te proberen. Muziek is magisch en mysterieus, maar sommige dingen werken niet met bepaalde instrumenten en dan moet je leren hoe je het anders kunt aanpakken. Naast zelf uitproberen kun je ook veel leren van een docent die jou uitlegt dat als je iets zo doet, dat op het podium dit zal gebeuren. Hij juichte me als een ‘cheerleader’ toe; ga er voor, ga het proberen, is het zoals je je het had voorgesteld? Hij is gericht op het positieve in het maakproces. Na zijn les wilde ik meteen gaan zitten en doorwerken.”
In de Roode Bioscoop zing je vijf liederen. Kun je jouw stijl omschrijven?
“Ik heb heel veel inspiratiebronnen: van Nora Jones tot James Blake. Maar ook andere alternatieve pop, elektronische muziek of hiphop kunnen heel inspirerend zijn. Hiphop vooral vanwege het spel tussen woord en ritme. Het kunnen zelfs geluiden zijn van de straat of een tram die langs rijdt. Als het maar bij de woorden past, bij datgene dat ik wil zeggen aan het publiek.”
Mogen we een lied van jou als preview?
NIEMANDSLAND
Kan jij iets zien achter het wit?
Misschien een hijskraan tussen paden die vergaan achter jouw stappen op sokken vol gaten
Op sokken vol gaten, je voeten op het ijs
Misschien alleen niet in de zomer en ik wil niet meer op reis, want ik wil dansen tussen bomen, berken, die ik plant in de kamer met behang
In de kamer met behang, wou ik dat ik de afwas was
In alle hoeken en gaten
Dirigeer me op mijn weg naar de haven
Redigeer mijn handleiding tot je weet wie ik ben
Hier word ik oud en hier houd ik op
Misschien adem ik morgen weer en ren ik
naar mijn niemandsland
naar mijn rand
naar mijn grens
HARRY HEIJINK ONZE GIDS BIJ GERRIT RIETVELD ACADEMIE
Harry Heijink, onze partner en docent aan de Gerrit Rietveld Academie, staat dit jaar opnieuw voor ons klaar. Een buitenkans om door zijn ogen te kijken naar het werk van afgestudeerden 2022. Een kans om te genieten van de toelichting van een allround docent.
We verzamelen op de Rietveld om 10.30 waar we anderhalf uur een tour maken door gangen en lokalen en dit besluiten met een lunch op eigen kosten in de kantine om na te praten over wat we zagen.
Henriëtte Koomans heeft dit jaar voor het eerst een gast in haar huis ontvangen. “Mijn man en ik vonden het zo leuk, dat ik het zelfs een vriendin heb aangeraden.” Coach leiderschap vertelt over haar ervaring.
Hoe ken je YAA?
“Via Maaike de Graaf, ex-collega. We hebben jaren samen gewerkt. We verzorgden programma’s voor de politietop. Maaike vertelde super enthousiast over YAA. Ik was al twee maal mee geweest naar een voorstelling. De manier waarop YAA werkt, vond ik sympathiek: dat kunstinstellingen zelf het werk van hun jonge makers beoordelen en kandidaten voordragen voor een YAA-award.”
Hoe is housing jullie bevallen?
“We hebben pas een eerste ervaring achter de rug. Onze kinderen waren net het huis uit en we wilden de zolder beschikbaar stellen. Onze gast kwam uit Brazilië, ze was uitgenodigd door DAS om in Nederland een masterstudent te begeleiden bij zijn choreografie. Het was een leuke match, dat had de YAA-leiding goed ingeschat. Mijn man en ik spreken beiden Portugees, mijn man is de eerste twaalf jaar van zijn leven in Brazilië opgevoed, we zijn daar vaak geweest.
We hadden ook veel ‘clicks’ over Afrika, omdat we in Mozambique en Guinee Bissau hebben gewoond. Onze gast kon gepassioneerd spreken over de basis van oude Afrikaanse dansen die zij terug zag in bewegingen bij de Braziliaanse dans. Zij wilde dat thema versterken in de choreografie van haar student. Het thema van tradities, eigen cultuur, slavernijverleden sprak ons beiden aan. Ze was een jaar of veertig, we ‘verstonden’ elkaar.
We hadden afgesproken dat ze de eerste avond met ons zou mee eten, zodat we elkaar een beetje leerden kennen. Overdag ging ze zelf op pad. Via een appje gaf ze ’s middags aan of ze die avond aan tafel zou aanschuiven. Verder ging ze haar eigen gang, we hoefden haar niet te entertainen. Dat kon ook niet want mijn man en ik werken beiden.
Ze had haar eigen ontbijtrituelen, we reserveerden voor haar een eigen plankje in de ijskast. We gaven haar de sleutel van de voordeur, praktische tips zoals waar de kledingreparatie te vinden was, de tramhalte etc. Ik heb een ommetje met haar gemaakt door de buurt om haar een idee te geven waar ze was beland.
We vonden het leuk: je krijgt even een andere wereld binnen en een kijkje in de keuken.
Als slagroom op de cake was er de voorstelling van haar student in het Goethe instituut. Daar organiseerde DAS een tussentijdse performance. We werden hartelijk ontvangen door de directeur van DAS, die zijn waardering voor onze huisvesting uitsprak. En we zagen tastbaar waar onze gast het steeds over had gehad.”
Hoe verliep de bemiddeling door YAA?
“Marianne Harten is eerst bij ons langs geweest. Ze vertelde ons hoe de YAA-housing tot stand is gekomen en wat er van ons werd verwacht. We hebben geen aparte opgang naar de bovenste verdieping en hebben onze keuken opengesteld. Voor ons was een week genoeg. Daarna ging onze gast naar een ander huis, ze bleef een maand in Nederland. We konden aangeven welke week voor ons gunstig was, Marianne hield met alles rekening. Heel prettig.”
Wat is jouw persoonlijke link met kunst?
“Ik ben organisatie-adviseur, coach op het gebied van leiderschap, en liefhebber van theater. Onlangs heb ik nog een gastcollege aan managers gegeven over Shakespeare. Ik gebruik vaak scènes uit het theater als metafoor voor tijdloze dilemma’s. Neem bij voorbeeld Julius Cesar, die geen tegenspraak duldde en alleen Marcus Antonius aan zijn zijde had. Zonder kritische stemmen om je heen kun je als leider totaal overvallen worden door veranderende omstandigheden.
Ik koester een liefde voor taal, heb zelf ook de schrijversvakschool in Amsterdam gedaan en speelde als amateur in As you like it.
Als er een volgende keer een theatermaker om housing vraagt is dat ok, maar een andere discipline is ook goed. Ik heb gewoon liefde voor de kunst.”
OVERNACHTEN VOOR KUNSTENAARS: EEN NIJPEND PROBLEEM
YAA loopt op twee benen: de awards voor de jonge kunstenaars en het bieden van een slaapplaats aan studerende of optredende kunstenaars. De vraag aan YAA lijkt zich te verdubbelen. Deze donatie in natura van YAA vrienden staat voor een fors kapitaal: Onze verwachting is dat dit in 2022 oploopt tot 60.000 euro! Meer over hoe dit zich zo ontwikkelde.
Housing groeit
Een groeiende groep YAA-leden biedt gratis huisvesting aan jonge kunstenaars. Er zijn onlangs drie nieuwe housing-aanbieders bijgekomen. Gelukkig maar, want de behoefte aan tijdelijke overnachtingen neemt explosief toe. Vorig jaar stelden 19 YAA-supporters een kamer of etage beschikbaar. Van dit aanbod werd dankbaar gebruik gemaakt. Instellingen en productiehuizen vroegen 336 overnachtingen aan. Nu, in amper een half jaar, zijn de aanvragen al opgelopen tot 350 nachten. De verwachting is dat YAA-leden eind 2022 hun logiesplekken zo’n 600 dagen gevuld zullen hebben. DAS is een grootafnemer, Frascati en TENT doen ook steeds vaker een beroep op YAA, Dansmakers wat minder, het verschuift een beetje.
Urgentie
De service werd in 2013/14 bedacht door Suzy Blok, directeur van Dansmakers. Ze was heel actief bij het opzetten van nieuwe festivals, maar struikelde over de prijzen van hotels, die altijd op het laatste moment geboekt moesten worden. Ze vroeg of enkele YAA-vrienden een tot vijf dagen logies konden bieden, in totaal zo’n 50 nachten. Marianne Harten: “We lieten in het begin nog drie mensen op een kamer slapen, en niet te veel nachten achter elkaar op een en dezelfde locatie. We durfden YAA-vrienden niet meteen méér te vragen.”
In 2014/15 deed DAS choreografie voor het eerst een verzoek voor langdurige huisvesting: vier maal in het jaar drie weken. Ook andere instellingen wilden een groter beroep op het housing aanbod van YAA doen. Het bleek dat meerdere internationale kunstenaars langer bleven. Ook vanwege de prijsstijgingen, die tegen 2020 opliepen, konden productiehuizen de hoge kosten van hotels of gehuurde kamers niet meer aan.
De urgentie nam toe, des te meer toen wegens corona veel voorstellingen noodgedwongen werden uitgesteld. Marianne: “We waren inmiddels over onze gène heen om aan YAA-vrienden housing voor twee weken te vragen.”
Procedure
Marianne: “Wies Rozenboom en ik verdelen de aanvragen. We kennen de vrienden, maken een inschatting van wat een goede match is, en zorgen er voor dat we niet overvragen. Deze persoonlijke aanpak is cruciaal. We gaan altijd eerst bij de YAA-vrienden langs en vertellen wat ze kunnen verwachten. We maken duidelijk dat wij voor de aanbieders het eerste aanspreekpunt zijn. De instellingen en productiehuizen zijn degenen die verantwoordelijk zijn voor de kunstenaar voor wie zij een aanvraag doen.”
Het type huisvesting verschilt. Sommige YAA-vrienden hebben een logeerruimte die je via een aparte trap bereikt, anderen laten de logees door hun huiskamer lopen en delen de badkamer en keuken, weer anderen hebben een aparte opgang naar een etage. Koken gebeurt nauwelijks: de jongelui zijn de hele dag weg en eten op locatie.
Marianne: “We willen dit jaar iets organiseren voor de housing aanbieders zodat zij ervaringen kunnen uitwisselen. Het is een leuke manier om nieuwe relaties op te bouwen. De lasten voor housing zijn doorgaans niet zwaar, de sfeer is eerder gezellig. De druk is ook niet groot omdat de kunstenaars overdag elders bezig zijn. We horen van gevers en ontvangers dat het aangaan van een relatie tussen jong en oud, tussen kunstminnaar en kunstmaker, uitermate belangrijk is. Het is een vorm van solidariteit en inspiratie die van beide kanten wordt gewaardeerd.”
TERUGBLIK ESTAFETTE MET CARO DERKX
De traditionele award uitreiking werd vorig jaar gecanceld. Een gemiste kans omdat publiek ook belangrijk is voor kunstenaars. Als alternatief organiseren we nu een estafette aan bijeenkomsten waarbij telkens één kunstenaar zichzelf presenteert met een voorstelling. Dertig vrienden woonden deze geslaagde experimentele theatervoorstelling bij.
INSCHRIJVEN
Nieuwsbrief